سلام بر شما
سعی کن نمایشگاه نیایی!

۱- وقتی نمایشگاه مجازی نبود، خواهش می‌کردیم از کسانی که اهل کتاب نیستند.به نمایشگاه نیایند. بگذارند نمایشگاه کتاب برای ما اهل کتاب بماند! ازدحام بیش از حد در نمایشگاه، خدمت‌رسانی به اهل کتاب واقعی را دشوار می‌کرد. امید بود فضای مجازی این مشکلات را حل کند اما امسال هم این درخواست پابرجاست. سامانه فروشگاه مجازی نمایشگاه توانایی خدمت‌رسانی محدودی دارد. لطفاً امسال هم از نمایشگاه بازدید نکنید. به شما اطمینان می‌دهیم اگر غرفه‌های ساندویچی و رایتل و... راه افتاد،‌ خبرتان کنیم!

۲- بن کتاب در دهه ۸۰ خوب بود. متأسفانه بن کتاب دانشجویان و استادان در دهه ۹۰ به صدقه بیشتر شبیه شده است. خوب است شأن اهل علم بیشتر حفظ شود.

۳- نمایشگاه اگر نمایشگاه باشد، خوب است. اصلاً نمایشگاهی که نمایشگاه نباشد، نمایشگاه نیست! در نمایشگاه باید دید وضع کتاب و نشر چه شده است. ناشران و اهالی کتاب اعم از خواننده و نویسنده گرد هم جمع می‌شوند و لذت می‌برند.

۴- نمایشگاه نباید به فروشگاه تقلیل پیدا کند. اینطور کاسبی کتابفروشی‌های خرد کساد می‌شود. در شهرها کتابفروشی‌ها یکی پس از دیگری به تعطیلی کشانده می‌شوند. چرا؟ وقتی مردم به طور مستقیم کتاب را از ناشر بخرند، سهم کتابفروشی‌ها در چرخه عرضه کتاب به صفر نزدیک شود. بنابراین حتی المقدور از کتابفروشی نزدیک خانه خودتان کتاب بخرید. او روی خرید شما حساب باز کرده است. بسیاری از این کتابفروشی‌ها فروش اینترنتی، تخفیف‌های مناسب و ارسال رایگان هم دارند. وقتی شما مشتری‌شان شوید، کتاب‌های باب میل شما را هم خواهند آورد. بگذارید یک مرکز فرهنگی نزدیک خانه شما برقرار بماند.

۵- نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیش از هر چیز یک فروشگاه بزرگ است. به همین دلیل برای خیلی‌ها به ویژه در شهرستان‌های محروم یک فرصت بی‌نظیر برای خرید کتاب است. این اتفاق خوبی نیست که خرید کتاب به چند روز خاص از سال محدود شود! خرید کتاب باید جزو سبد خرید خانوار باشد. ما دائماً برای تازه ماندن به کتاب نیاز داریم. مثل نان شب. مثل لوازم ضروری خانه. نباید یک شوک سالانه نزدیک ایام نمایشگاه به صنعت نشر کتاب وارد شود. همیشه کتاب بخرید.

۶- در ایام نمایشگاه هم ولع نداشته باشید و فریب بن و تخفیف را نخورید! معمولاً می‌توانید چاپ قدیم همان کتاب را با کمی جستجو در اینترنت با قیمت ارزان‌تر به دست آورید؛ به ویژه در کتابفروشی‌هایی که فروش اینترنتی ندارند.

۷- این سال‌ها متأسفانه ناشران بسیاری نزدیک نمایشگاه برچسب قیمت‌های جدید رو می‌کنند. مواردی هم هست که حتی زحمت نصب برچسب قیمت جدید هم نمی‌دهند به خودشان و می‌گویند قیمت جدیدش همین است! البته ما دلمان می‌سوزد و کتاب چاپ قدیم را به قیمت جدید می‌خریم!

چه کتابی نخریم؟ بخریم؟
۸-اما واقعیت این است که شما بن دارید و می‌خواهید خرید کنید و حالا می‌پرسید چه بخریم؟! خب، کتاب‌هایی را که بعداً هم با قیمت مناسب یا بهتر در دسترس هستند،‌ از اولویت خرید خارج کنید. کتاب‌هایی را که می‌توانید از جاهای دیگر بخرید هم. بنابراین تلاش کنید سراغ کتاب‌های بروید که بعداً با قیمت مناسب در دسترستان نیستند.

۹- بسیاری از دانشجویان می‌خواهند کتاب درسی بخرند. اما نیک می‌دانیم که دانشجو کتاب نمی‌خواند و استاد هم از کتاب سؤال نمی‌دهد. همان جزوه کافی است. تازه کتاب درسی را می‌توان از دانشجویان سال‌بالایی یا کتابخانه امانت گرفت. بگذریم که اصلاً معلوم نیست استاد شما در نیمسال بعد چه کتابی را به عنوان منبع معرفی کند. اما دانشجویان باز هم کتابهای قطور را می‌خرند و نمی‌خوانند! چرا؟

۱۰- خرید کتاب‌های درسی و تخصصی می‌تواند برای دانشجویان هویت‌آفرین باشد. به نظرم خرید کتاب‌هایی که حس خوبی به آدم می‌دهند اعم از درسی و داستان و ... کار عاقلانه‌ای است. حالا ممکن است ۴ سال دیگر خودت را مسخره کنی بابت خرید این کتاب‌های دانشگاهی، اما خرید همین کتاب ساده باعث می‌شود تو هم خودت را در بازی حساب کنی و بگویی ما اهالی اقتصاد (حقوق، سیاست یا هر رشته علمی دیگر). اینکه خودت را در یک مجموعه بزرگ مهندسان، حقوقدانان، اقتصاددانان، رمان‌خوانان و ... ببینی، لذت‌بخش است.

۱۱-برخی کتاب‌ها ابزار دست هستند. باید دم دستتان باشد. شاید عنوان هندبوک بر پیشانی‌شان نقش نبسته باشد، اما لازم است بارها به آن مراجعه کنی. مثل فرهنگ‌های تخصصی یا برخی کتابهای مبانی. اما بعضی‌ها مثل یکبار مصرف هستند. یکبار می‌خوانید و دیگر به آن‌ها مراجعه نمی‌کنید! توجه کنید خریدن و نخواندن کتاب‌های یک‌بار مصرف خمس دارد.

چه بخوانیم؟

۱۲-کم‌کم می‌توانیم از سؤال چه بخریم به چه بخوانیم هم بپردازیم. آماده‌اید؟

۱۳- من معمولاً قرآن با ترجمه و شرح واژگان ابوالفضل را پیشنهاد می‌کنم. اگر کمی هم عربی باشید، به کمک همین شرح واژگان می‌توانید خودتان متوجه معنای ظاهر آیات بشوید. همین‌طور نهج‌البلاغه ترجمه علامه جعفری (دفتر نشر فرهنگ اسلامی) یا شرح فیض الاسلام. هدف از خواندن قرآن و نهج‌البلاغه، انس گرفتن با منابع مستقیم دینی است. ممکن است حدیث‌خوانی را بپسندید و کتاب‌های بیشتری مثل منتخب میزان الحکمه را هم خواندید. برای حدیث‌خوانی هم سیر «هفت وادی چهل منزل» خوب است. فراموش نکنید شما قرار نیست فهم ناقص و سطحی خودتان را از احادیث مبنا قرار دهید و در این زمینه باید نظر مجتهدان را جویا شوید. 
۱۴- مجموعه آثار شهید مطهری از بهترین منابع سیر مطالعاتی اندیشه‌ای است. البته شاید بهتر باشد با استاد آن را بخوانید. مؤسسه بینش مطهر با انتشار منظم کتاب‌های استاد در چینش موضوعی مناسب‌تر از سطح آسان به مشکل، کلاس‌های مطهری‌خوانی را هم در سراسر ایران راه انداخته است. 
۱۵- وقتی مطهری بخوانید، به یک سطح پیشرفته از معارف علوم انسانی و علوم اسلامی رسیده‌اید. اما به نظرم در کنارش لازم است جلد ۶ و ۲۱ صحیفه‌امام (یا صحیفه آفتاب که گزیده آن است) و نیز مجموعه آثار سید مرتضی آوینی (مقالات) را هم اضافه کرد. سخنان امام در ایام پیروزی انقلاب و نیز سال آخر به شما منظر می‌دهد تا با آن زاویه نگاه کنی. شهید آوینی هم سید شهیدان اهل قلم است و توانسته بسیاری از مسائل و شبهات روشنفکری را پاسخ دهد. راستی، به جای جلد ۶ و ۲۱ کتابهای خط امام و جدال دو اسلام (هر دو از نشر معارف) هم خوب هستند. 
۱۶- باز هم منتظرید؟ ۱۲ سال آموزش عمومی در دانشگاه دیده‌اید، باز هم دنبال دانشید؟ بی‌خیال! این چند تا را از این جهت گفتم که معمولاً در آموزش عمومی مدرسه مورد غفلت هستند یا خوب جا نمی‌افتند. بنابراین از اینجا به بعد کتاب‌ها را نه از جهت نیاز معرفتی و دانشی بلکه از جهت تر و تازه ماندن در ابعاد معنوی معرفی می‌کنم. 

دیگر چه بخوانیم؟
۱۷- به طور کلی خواندن تاریخ به ویژه تاریخ معاصر ایران لذت‌بخش و سودمند است. شعر، ادبیات داستانی و خاطره هم. کتابهای شهدایی هم به خاطر جنبه الگویی و... محبوب و مورد نیاز هستند. کتابهای زرد روان‌شناسی معمولاً خوب نیستند و بهتر است خلاصه آن‌ها را پیدا کنید بخوانید. جسته گریخته ممکن است کتابهای خوبی در سایر حوزه‌ها هم پیدا بشود که برای عموم مناسب باشد یا به درد شخص شما بخورد! چند کتاب را نام ببریم و تمام.
خاطرات سفیر، نیلوفر شادمهری، (نشر سوره مهر). قطع، محتوا و قلم، هر سه خوب.
خون دلی که لعل شد، خاطرات آقا از قبل انقلاب.
مسجد رهبر (انتشارات راه یار) هم از جمله کتابهای خوب امسال بود که از چند جهت دارای اهمیت تاریخی و کاربردی است به ویژه برای فعالان مسجدی.
خاطرات احمد احمد (سوره مهر) هم شناخت خوبی از قبل انقلاب می‌دهد.
لحظه های انقلاب، خاطرات محمود گلابدره‌ای از روزهای انقلاب. احتمالاً بهترین کتاب خاطره از انقلاب است.
جشن حنابندان، خاطرات دفاع مقدس آقای قدمی.
تپه جاویدی و راز اشلو، رمان شهید مرتضی جاویدی (دفاع مقدس) به قلم اکبر صحرایی.
سلام بر ابراهیم و سه دقیقه در قیامت دو کتاب اثرگذار نشر شهید ابراهیم هادی که رکوردهای فروش را هم جابجا کردند.
بین سفرنامه‌ها به نظرم در بهشت شداد جلال رفیع هرچند برخی اطلاعاتش از آمریکا قدیمی‌ شده، هنوز خوب و خواندنی است. سفرنامه حج «یار کجاست؟» رحیم مخدومی و «خسی در میقات» جلال آل احمد و اخیراً «خال سیاه عربی» حامد عسکری هم خوبند.
بین رمان‌های ایرانی، مردی در تبعید ابدی نوشته مرحوم نادر ابراهیمی را با اختلاف دوست دارم.
بین رمان‌های خارجی خوشه‌های خشم جان اشتاین بک و کلبه عمو توم را می‌پسندم. البته کتاب داستان خوب برای نوجوانان زیاد هست مثل انسان دو قرنی نوشته ایزاک آسیموف که خلاقیت را پرورش می‌دهد. جان شیفته رومن رولان فرانسوی و جنگ و صلح تولستوی روسی را هم تنها به آنانی که بیشتر اهل رمان هستند، پیشنهاد می‌کنم.

بین کتاب شعرها هم بگذارید گزیده اشعار اقبال لاهوری نشر قدیانی را پیشنهاد بدهم!
 بین کارهای مذهبی:
کتاب خادم ارباب کیست درباره شخصیت جون غلام سیاه کربلا،‌ سید علی اصغر علوی، نشر سدید
کشتی پهلو گرفته، سید مهدی شجاعی، نیستان
آنک یتیم نظر کرده، محمدرضا سرشار
قاف، یاسین حجازی
به طور کلی آثار علی صفایی (عین.صاد) مثل آیه‌های سبز و نیز آثار حائری شیرازی مثل تفکر خوب هستند.
برای نوجوانان: بسیاری از کتابهای بالا برای نوجوانان هم مناسب هستند هم در قطع و هم در محتوا و جذابیت. اما بذارید از چند کتاب خاص نوجوانان اسم ببرم: پرواز با پاراموتور را دوست دارم (جمکران)، زایو (کتابستان معرفت) و شکار هیولا (معارف) که هر سه خودباوری را در فرزندانمان تقویت می‌کنند.
در حوزه کودک هم آثار بانوی تازه مسلمان کلر ژوبرت و نیز یادگارهای نادر ابراهیمی هم در زمره بهترین‌ها هستند.
حسن ختام هم دو کتاب باشد یکی از مادر شهید و دیگری هم از همسر شهید: کتاب حلوای عروسی، خاطرات مادر شهید دفاع مقدس (روایت فتح) و بابارجب، خاطرات همسر شهید جانباز مشهدی (نشر ستاره‌ها)

پی نوشت: برخی دوستان همدانشگاهی هم کتابهای خوبی امسال منتشر کردند ولی نفرستادند بخوانیم! تشکیلات بهشتی نوشته محسن ذوالفقاری (نشر معارف) و کارهای جدید حاج آقای علوی در نشر معارف و جمکران.

***

پیش از این یکی دیگر از دانشجویان رشته ما، مرتضی انصاری‌زاده، کتاب رمانی با عنوان «آسمان شیشه‌ای نیست» در انتشارات سپیده باوران مشهد منتش کرده بود.