کتاب تغییر اجتماعی و توسعه اثر آلوین سو؛ گزارشی از کلاس امروز توسعه و جهانی سازی در فرهنگ و ارتباطات
از منابع درس «توسعه و جهانی سازی در فرهنگ و ارتباطات» از دروس مقطع کارشناسی ارشد رشته ما، کتابی است با عنوان تغییر اجتماعی و توسعه.
1- نویسنده متولد هنگ کنگ است و در آمریکا دکترای جامعه شناسی گرفته. بعد از چند ترم تدریس احساس نیاز می کند به text جدید و کامل برای درس توسعه و از طرفی وقتی می بیند که دوستان دانشگاهی اش برداشت غلطی درباره تحول نظریه های توسعه دارند، دست به تالیف کتاب (اثر پژوهشی) در این حوزه می زند.
2- نویسنده در کتاب بطور غیرمستقیم به نقد نظریه کوهن می پردازد. کوهن از پارادایم های علمی سخن می گفت که هر پارادایم به طور کامل جایگزین پاردایم قبلی می شود؛ اما نویسنده با بررسی نظریه های توسعه می گوید اینطور نیست و همزمان هر سه پارادایم نظریه های توسعه (نوسازی، وابستگی و نظام جهانی) با یکدیگر وجود دارد و به تکامل تدریجی یکدیگر می پردازند. انتقادهای این پارادایم ها از یکدیگر به کامل تر شدن آنها انجامیده است. بنابراین آلوین سو به رشد انباشتی علم معتقد است.
3- امروز در کلاس استاد حسن بشیر، به ارائه این مباحث و به طور تفصیلی تر اولین نظریه های نوسازی (به همراه بنیانهای تئوریک آنها در نظریه های کلاسیک جامعه شناسی (کارکردگرایی پارسونز و تکامل گرایی) پرداختم.
4- استاد هم نکات جالبی را از تجربه مدرنیزاسیون (همان نوسازی که دسته اول نظریه ها و
الگوهای توسعه در جهان است) مورد اشاره قرار داد. (همینجا یکبار دیگر بازگشت استاد را از سفر زیارتی عتبات عالیات را تبریک می گم. به هر حال دوره سوم فرهنگ و ارتباطات امام صادق یعنی ما، فرزندان معنوی استاد بشیر هستیم.) یکی از نکات جالب این بود که برای یک نظریه علاوه بر شرح تئوریک نظریه، ارائه الگوی عملی لازم است. مثلا علاوه بر شرح تئوریک نظریه های نوسازی، نیاز به معرفی الگوی عملی بود که امریکای بعد جنگ جهانی دوم این کارکرد را ایفا کرد. در کنار این جذابیتها باید از تهدید ها هم استفاده کرد همانگونه آنها از خطر کمونیزم گفتند. (یعنی اگر مدرن نشوید در دام کمونیستها می افتید!) نکته چهارمی که استاد بیان کردند لزوم کمکهای مالی و اقتصادی همه جانبه بود که مثلا در قالب طرح مارشال و اصل 4 اتفاق افتاد. وام های جهانی و این جور چیزها. اوج بحث، تببین همین بحثها برای ایران اسلامی بود. 1- ما ادعا می کنیم برای جهان حرف داریم (شرح تئوریک الگوی اسلامی توسعه یا هر چه می خواهید اسم آن را بگذارید.) 2- در ارائه نمونه عملی ایران پیشرفته اسلامی هم باید موفق عمل کنیم. 3- خطر نظام سلطه جهانی، نظام کفر و شرک، نظام های انسان محور و سرانجام شوم آنها را به عنوان تهدیدهای بشریت تبیین کنیم. (که این یکی را خود غربی ها بهتر تبیین کرده اند.) 4- پروژه های اقتصادی و حتی لزوم کمک های مالی ما برای جذب تدریجی کشورهای جهان از لبنان تا ونزوئلا.
این پاراگراف را هم من اضافه می کنم:
آنهایی که می پرسند چرا ما باید به لبنان کمک کنیم، به افغانستان کمک کنیم و این حرفها؛ باید ابتدا بپرسند که چرا آمریکا برای گسترش مدرنیزاسیون آمریکایی به کشورهای جهان سوم کمک کرد؟ آنها ایده ای داشتند و برای ایده خود به سرتاسر جهان سوم و حتی کشورهای اروپایی کمک کردند. ما نیز به همان دلایل باید برای ترویج تفکر خودمان به سرتاسر جهان کمک کنیم.
طبیعتا اگر قصوری در متن می بینید، از من است و مفاهیمی که استاد با فرصت و دقت بیشتری تحلیل کردند با نثر وبلاگی، ادبیات خودم و زمان کمتری به مخاطب عام ارائه می دهم.
اطلاعات کتابشناسی:
آلوین، ی. سو، تغییر اجتماعی و توسعه، (ترجمه: محمود حبیبی مظاهری) تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ چهارم، 1388. 262 صفحه.
۹۹/۰۹/۲۴