1. یک مشکل
یکی از مشکلات ما دانشجویان علوم انسانی این بود و هست که چیزهای فراوانی میخوانیم ولی یادمان میرود، چون در بعضی زمانها به دردمان نمیخورد!
در طول دوره تحصیل کارشناسی و کارشناسی‌ارشد تقریبا بیش از همه رفقا یادم بود که چه کسی چه چیزی گفته است. در سه چهار سال اخیر، تقریبا کاری با بیشتر این حوزه ها(ی پراکنده رشته فرهنگ و ارتباطات) نداشتم و بسیاری از آنها به ورطه فراموشی رفته اند.
2. یک مثال
پایان ایدئولوژی یکی از همین نظریات بود. امروز در کلاس دکتری (درس مسائل و سیاستهای فرهنگی و ارتباطی در سطح جهانی) دکتر بشیر، از پایان ایدئولوژی پرسید. هر چه فکر کردم یادم نیامد که مربوط به چه کسی است. حتی وقتی استاد اسم دانیل بل را آورد، من مردد بودم که آیا واقعا این بحث متعلق به دانیل بل است؟ همان دانیل بلی که به جامعه فراصنعتی خوش‌بین بود؟! حتی یکی از بچه‌ها با قاطعیت گفت که پایان ایدئولوژی متعلق به دانیل بل نیست. استاد هم کمی در ایجاد تردید موثر بود! یعنی مجددا پرسید که آیا پایان ایدئولوژی را دانیل بل مطرح کرده است؟
3. یک تایید
بعد کلاس منتظر فرصتی بودم تا ببینم بالاخره پایان ایدئولوژی را چه کسی مطرح کرده است. بله! نسل جوان فراموش‌کار اشتباه می‌کرد. دانیل بل که عکسش را می‌بینید، پایان ایدئولوژی را مطرح کرده بود.
(جهت اطلاع: دانیل بل یهودی آمریکایی قرن بیستم بود که ابتدا یک سوسیالیست بود. روزنامه‌نگاری که در میان‌سالی اعتدال را برگزید و حتی از پایان ایدئولوژی (به ویژه ایدئولوژی‌های یکی دو قرن اخیر) سخن گفت. کمی بعد هم جامعه فراصنعتی را مطرح کرد و به اوج شهرتش در جامعه شناسی رسید. دانیل بل 2011 به رحمت ایزدی رفت.)
4. یک تذکر
توجه به این نکته ضروری است که حرفهای این دانشمندان (بعضا به شدت داغون از نظر فرهنگی اجتماعی) وحی منزل نیست و بعضا در همان زمان حیاتشان پوچی اونا معلوم میشه. مثلا دانیل بل از همون اول هم معلوم بود که خیلی خوشبینه و انگار فقط داره به آمریکای پس از جنگ جهانی دوم نگاه میکنه! اما دانستن این اندیشه ها برکات و استفاده هایی در تحلیل، ایده پردازی و امثال آن دارد که نمیتوان از آنها چشم پوشید. قدرت تحلیل مسائل مهم است و با صرفنظر از مطالعه این بحثهای غربی به نظر میرسد که از قدرتمان برای تحلیل و فهم پدیده ها کاسته شود.
5. یک...
باید به دنبال راه حلی بود تا چیزهایی که با زحمت خواندیم، یادمان نرود. چه مطالعات اسلامی و چه مطالعات غربی.
پیوند مرتبط:
از دانیل بل بیشتر بخوانید.
(مختصر و مفید به زبان فارسی در تارنمای باشگاه اندیشه: http://www.bashgah.net/fa/category/show/61992)
(مختصر و مفید به زبان انگلیسی در تارنمای دانش‌نامه آزاد ویکی‌پدیا: http://en.wikipedia.org/wiki/Daniel_Bell)
۹۹/۰۹/۲۷