هزینه‌های تحصیل در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

ویژه‌نامه پیام صادق، (شماره بهمن 93) یکی از منابع کسب اطلاعات بیشتر درباره دانشگاه امام صادق علیه‌السلام را مشورت با دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه اعلام کرده است. پیش از این نیز، صدها مورد سوال درباره دانشگاه امام صادق علیه‌السلام از طریق این وب‌نوشت پرسیده شده است. یکی از محورهای سوالات، مسائل مالی و پولی است. این موضوع از جهت اطلاعات غیردقیقی که در ویژه‌نامه معرفی دانشگاه ذکر شده، اهمیت بیشتری هم می‌یابد.

البته این اطلاعات غیردقیق تنها در بحث مالی نیست؛ مثلا در پاسخ به محدودیت ورود و خروج در دانشگاه نوشته‌اند که «دانشگاه به صورت شبانه روزی نیست و دانشجویان هر زمانی که بخواهند می‌توانند از دانشگاه خارج شوند»(!) در حالی که همه‌جا دوربین مداربسته کار گذاشتند و ورود و خروج‌های بین 12 شب تا 5 صبح توسط انتظامات دانشگاه ثبت می‌گردد و یک جوری نگاهتان می‌کنند که گویا ارث بابایشان را خورده‌اید! (البته حق دارند).

هرچند از نظر اقتصادی و مالی، یکی از کم‌هزینه‌ترین دانشگاه‌ها، دانشگاه امام صادق علیه السلام است، چند نکته به عرض می‌رسد:

1- گویا پیش فرض اولیه بانیان دانشگاه امام صادق علیه السلام در دهه 60 بر این بوده که دانشجو پول ندارد و باید هزینه‌های دانشگاه از منابع مالی دیگری نظیر وقف و... تامین گردد. (خبرنامه صادق) گویا این باور اولیه، امروزه دچار خدشه است و به بهانه‌های مختلف دانشگاه در پی کسب درآمد (واقعا ناچیز) از سوی دانشجویان است. (+)

2- دانشگاه تعهدی به صبحانه ندارد. صبحانه در بوفه دانشجویی و به نرخ آزاد عرضه می‌گردد. عمده دانشجویان یا صبحانه نمی‌خورند یا خودشان نون و پنیر (یا چیزهای دیگر) تهیه می‌کنند و می‌خورند. البته استقبال از صبحانه‌های بوفه دانشجویی هم خوب است.

3- ناهار و شام تنها در صورت رزرو قبلی و با قیمت یارانه‌ای (ارزان‌تر) و تنها در غذاخوری دانشگاه در ساعت مشخص خود ارائه می‌شود. در صورت به همراه نداشتن کارت دانشجویی، مبلغی جریمه می‌شوید. در صورت نداشتن رزرو دانشگاه هیچ مسئولیتی ندارد. ممکن است در دقایق پایانی، از غذاهای اضافه مانده و به قیمت روزفروش (گران‌تر) به شما غذا برسد. هم‌چنین گاهی علی رغم رزرو قبلی، به شما غذا نمی‌رسد و پس از کمی انتظار، غذای جایگزین (مثلا یک قوطی تن ماهی) نصیب شما خواهد شد.

4- بوفه دانشجویی، معمولا میوه‌های مناسب با قیمت مناسب (اما آزاد) عرضه می‌کند. هم‌چنین انواع دیگر نیازمندی‌های زندگی دانشجویی (نوشت‌افزار، پوشاک، وسایل آشپزخانه، خورد و خوراک). علاوه بر بوفه دانشجویی، بوفه و فروشگاه تعاونی دانشگاه نیز محصولات گوناگونی عرضه می‌کنند. شهرک قدس، سعادت آباد و خیابان علامه جنوبی که دورتادور دانشگاه هستند، جاهای گران قیمتی هستند! به هر حال، کلیه لوازم زندگی دانشجویی (بجز فرش، یخچال، گاز، قفسه کتاب و کمد لباس) باید خودتان تهیه کنید.

5- خدماتی مثل آرایشگاه (اصلاح موی سر و صورت) و یا خشک‌شویی (لباس) نیز در ساعات خاصی از روزها و با قیمت دانشجویی (ارزان‌تر) از بیرون انجام می‌شود.

6- انتشارات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام (مربوط به اداره دانشجویی و نه انتشاراتی که کتاب چاپ می‌کند و زیرمجموعه معاونت پژوهشی است) نیز در ازای خدمات خود (نظیر تکثیر جزوه، استفاده از رایانه و...) پول می‌گیرد. نرخ برخی از این خدمات از خیابان‌های اطراف ارزان‌تر است؛ اما در کل به نسبت میدان انقلاب و جاهای مختلف تهران، گران است.

7- کتاب، جزوه و هرگونه محصولات مرتبط با تحصیل را خودتان باید به قیمت آزاد تهیه کنید. وام‌های دانشجویی محدودیت دارند، روند اداری دارند، ضامن و چک معتبر می‌خواهند و کلی مشکلات دیگر. تهیه لپتاپ یکی از هزینه‌های مهم دوره دانشجویی است. اما بدون لپتاپ هم می‌شود، اما خیلی سخت است. احتمالا تلفن همراه دارید اما بدانید که تلفن خوابگاه (اقامتگاه) نیز یک طرفه است و تنها در ساعات خاصی به شما می‌توانند تلفن کنند. تعدادی تلفن کارتی نیز هنوز در محوطه دانشگاه وجود دارد که به زودی جمع خواهد شد. امکانات زندگی خوابگاهی نظیر لیوان، دمابان چای، قوری و مانند این‌ها را خودتان متقبل می‌شوید. پیش‌ترها دانشگاه یک زیرانداز رایگان دست چندم می‌داد.

8- استفاده از اینترنت دانشگاه نیز پولی است. من خودم یک دستگاه وایمکس ایرانسل خریدم که سالانه حدود 300 هزار تومان خرج دارد. با توجه به قطعی‌های مکرر اینترنت دانشگاه، محدودیت‌های دسترسی، محدودیت‌های استفاده، ثبت و گزارش همه چیز (!) و کیفیت عموما نامناسب آن و بسیاری دلایل دیگر، این سال‌ها به دانشجویان، توصیه به خرید وایمکس (امروزه شاید مودم‌های نسل چهارم بهتر باشند) داشته‌ام. مدیریت آقای بنی اسد در امور کتابخانه و فناوری اطلاعات موجب تحولات مثبتی شد، اما هنوز مشکلات اینترنت پابرجاست. یعنی نمی‌شود روی اینترنت دانشگاه حساب کرد.

9- مطمئن نیستم که کتابخانه برای عضویت دانشجویان جدید پول می‌گیرد یا نه؛ اما از دانش‌آموختگان پول می‌گیرد. جریمه تأخیر کتاب هم که چیز رایجی است و بحثی ندارد.

10- دانشگاه برخی منابع اطلاعاتی و علمی را مشترک است. اما برای بسیاری از منابع علمی مورد نیاز خود باید پول پرداخت کنید.

11- حضور در اردوهای مختلف دانشگاه معمولا پولی است. هر چند عمدتا اصل هزینه از طرق گوناگون تأمین می‌گردد و سهم «عمدتا» کوچکی را دانشجویان می‌پردازند. سفرهای عتبات و عمره دانشجویی هزینه‌های بالایی دارند و تقریبا همه آن را دانشجویان می‌پردازند.

12- استخر شنا با رزرو قبلی و با قیمت دانشجویی تنها در ساعات خاصی فعالیت می‌کند.

13- هرگونه خرید از نانوایی دانشگاه، کتابفروشی انتشارات دانشگاه و... به نرخ آزاد است!

14- خدا را شکر، حمام و دست‌شویی هنوز پولی نشده است!

15- مهمترین چیز در زندگی دانشجویی، یک سقف است. اتاق‌های اقامت‌گاه دانشجویی در حال حاضر بعضا 7 یا 8 نفره شده‌اند که مناسب نیست. این اتاق‌ها هم‌اکنون رایگان هستند و متناسب با امتیازها و فعالیت‌های شمای به شما اختصاص می‌یابند. پیشتر مثلا در سال 84 تلاش شده بود تا دانشگاه، اقامت‌گاه دانشجویی را به دانشجویان اجاره بدهد و پول بگیرد که با وحدت و هماهنگی دانشجویان، این ایده به سرانجام نرسید. دانشگاه در طول تابستان و ایام عید نوروز تعهدی به اقامت‌گاه ندارد. بنابراین هزینه هر شب اقامت در اتاق‌های دانشگاه در تابستان از دانشجویان دریافت می‌شود انتظامات نظارت سختی بر این روند دارد تا تنهایی که دانشجویان پول اقامت‌گاه را داده‌اند، وارد دانشگاه شوند. تصور می‌کنم امسال به ازای هر شب اقامت تابستانی، از هر دانشجو هفت هزار تومان گرفتند. اقامت‌گاه تابستانی تنها مجهز به یخچال مشترک، قفسه، کمد، گاز مشترک، مستراح مشترک، حمام پاره وقت و فرش است. رستوران دانشگاه در تابستان «عمدتا» پذیرای دانشجویان نیست و هزینه‌های زندگی تابستانی بسیار بالاست.

16- اقامت‌گاه متاهلی تنها به دانشجویان واجد شرایط و حداکثر به مدت دوسال و پس از طی مراحل قانونی و اخذ چک به مبلغ هشت میلیون تومان (که عددش هر سال بیشتر میشود.) و نقدی در ابتدای اسکان (یک میلیون و هشتصد تومان) و ماهانه (حدود 325 هزار تومان بابت اجاره و شارژ) ارائه می‌شود. هنوز برای من روشن نیست که چرا به ازای زندگی در اقامتگاه متاهلی باید علاوه بر شارژ، اجاره هم پرداخت؟ مگر بنگاه کسب درآمد است؟ هزینه‌های اقامتگاه (پول برق و آب و باغبانی و...) که از طریق شارژ تامین می‌شود، دیگر چرا پول جداگانه می‌گیرند؟

17- به بهانه‌های مختلفی ممکن است شما مشمول هزینه میلیونی برگزاری جلسه دفاع بشوید. این هزینه تقریبا بالای دو میلیون تومان است و هر سال بیشتر میشود. این مورد اختصاصی به توان علمی شما ندارد و نفرات برتر علمی هم شامل این روند شده‌اند. شیرینی جلسه دفاع و پذیرایی از اساتید نیز گاهی بیش از 100 هزار تومان هزینه دارد.

18- ما متعهد (به طور رسمی در محضر) بودیم به ازای هر نیمسال (ترم)، 350 هزار تومان به دانشگاه بپردازیم. احتمالا  الان به نزدیک یک میلیون تومان هم رسیده است. دانشگاه به طور معمول این هزینه را دریافت نمی‌کند؛ اما اگر شما بخواهید ترک تحصیل کنید، اخراج شوید (آموزشی یا انضباطی)، موفق به ورود به مقطع ارشد نشوید، به هر دلیلی -مثلا ادامه تحصیل در خارج- به مدرکتان نیاز پیدا کنید، این پول را باید به دانشگاه بپردازید. مثلا من اگر مدرک ارشدم را بخواهم، باید 6 میلیون تومان بپردازم! در حالت معمولی همه دانشگاه‌های دولتی، شما تعهد خدمت به دستگاه‌های دولتی دارید.

19- چندی است گرفتن هزینه میلیونی تمدید سنوات تحصیلی جدی شده است و ظاهرا گرفته‌اند. شما به طور معمول، 14 نیمسال میتوانید در دانشگاه تحصیل کنید. اگر به هر دلیلی بشتر بشود، باید پولش را بپردازید. اقامتگاه دانشجویی نیز بین 13 تا 15 نیم‌سال رایگان است و بعد آن اصلا به شما تعلق نمی‌گیرد و باید بروید جای دیگری خانه اجاره کنید.

20- چندی است به ازای واحدهای افتاده هم باید پول پرداخت کنید. یعنی فرض کنید شما به هر دلیلی، به خاطر غیبت، کینه استاد، ضعف نظام آموزشی و... درسی را بیفتید (همان‌گونه که من به خاطر تلاقی کلاس‌های عادی با کلاس‌های جبرانی افتادم؛ یعنی صفر شدم) باید به ازای هر واحد، پول کامل آن را پرداخت کنید؛ یعنی به قیمت دانشگاه‌های غیرانتفاعی و آزاد. خب، با این احتساب می‌توانید تصور کنید که برای هر نیم‌سال مشروطی نیز باید مطابق تعرفه‌های وزارت علوم برای دانشگاه‌های غیرانتفاعی پول گزافی را پرداخت کنید که واقعا معلوم نیست چرا دریافت می‌شود.

21- دوره‌های دکتری دانشگاه نیز ظاهرا پولی شده است و به بهانه‌های مختلف دارند پول می‌گیرند. من یک بار محاسبه کردم که اگر برویم خارج درس بخوانیم، خیلی ارزان‌تر تمام شود. این در حالی است که در هیچ جای دفترچه ثبت‌نام، حرفی از پول گرفتن برای دوره‌های روزانه دکتری مطرح نیست و در حقیقت قبح عقاب بلابیان است، اینجا! تصور این‌که 45 میلیون یا 60 میلیون تومان را صرفا به خاطر ثبت‌نام در دانشگاه امام صادق بخواهند بگیرند، زجرآور است؛ آن هم برای یکی مثل من که رتبه اول کنکور دکتری بودم و می‌توانستم در بهترین دانشگاه‌های کشور به رایگان تحصیل کنم؛ برای یکی مثل من که حتی مدرسه غیرانتفاعی هم نرفته‌ام؛ برای یکی مثل من که سال‌های سال در این دانشگاه، دانشجوی ممتاز و برتر بوده‌ام، هم در عرصه علم و هم در عرصه فعالیت‌های اجتماعی تبلیغی از دانشگاه جایزه گرفته‌ام. بقیه دانشجویان دکتری نیز وضعیت مشابه‌ای دارند و پرداخت این هزینه در توانشان نیست. 

22- هرگونه خسارت و شبه‌خسارت به دانشگاه نیز علاوه بر دریافت جریمه عواقب دارد. مثلا تحویل ندادن اتاق در انتهای سال، تمیز نبودن اتاق، تحویل ندادن کلید اتاق و بسیاری چیزهای دیگر. دوره ما جالب بود که موقع تحویل کلید، 500 تومان میگرفتند ولی موقع برگشت دادن، هیچ پولی پس نمی‌دادند! آن موقع، تکثیر کلید در خیابان علامه نزدیک دانشگاه 250 تومان بود! خنده دار است اما اگر یک کتاب در اتاق جا بماند، به خاطر همان کتاب همه اعضای اتاق مثلا نفری 500 تومان بابت تمیز نبودن اتاق جریمه می‌شوند و در صورت عدم پرداخت، سال آینده اتاق به آن‌ها اختصاص نمی‌یابد. می‌بینید گویا به همه چیز به مثابه بنگاه کسب درآمد نگاه می‌کنند. کم مانده است نامه بزنند شما در غذاخوری، سه بار با قاشق زدی به سینی غذا، می‌شود سه هزار تومان. دو تا مطلب انتقادی در وب‌نوشت و شبکه‌های اجتماعی نوشتی؛ وب‌نوشت 1000 تومان، شبکه‌های اجتماعی 1500 تومان. یک بار با آستین کوتاه دیده شدی، 1000 تومان. صد دقیقه تاخیر داشتی، 100 هزار تومان! شنیده‌ام یک قانونی گذاشته‌اند که اگر امتحانی را جا ماندید، به ازای هر واحد 50 هزار تومان پرداخت می‌کنید و دوباره در امتحان شرکت می‌کنید! (روشن است که تکثیر برگه امتحان یا طراحی سوال به مراتب ارزان‌تر تمام می‌شود و این همه هزینه ندارد.)

23- هر چه فکر کنم، هزینه‌های ریز و درشت بیشتری را به یاد می‌آورم. به هر حال، مهم آن است که ساده و کم‌هزینه زندگی کنیم و به آموزه‌های اقتصاد مقاومتی و تقویت اقتصاد داخلی پای‌بند باشیم. به دیگران کمک کنیم و رعایت حال دانشجویان کم‌توان دانشگاه را هم بکنیم. اگر دوباره به شرایط سال 84 برگردم، دوباره به همین دانشگاه خواهم آمد؛ هرچند در مورد دوره دکتری، پیشنهاد فعلی‌ام تحصیل در هر دانشگاهی غیر این دانشگاه است.

تکمیلی:

نامه دانشجویان دکتری دانشگاه امام صادق علیه‌السلام در اعتراض به روند پولی شدن دانشگاه (+)