اخیرا یک مقاله خواندم با عنوان «تأثیر ساختارهای انگلیسی در ترجمه از عربی به فارسی» نوشته دکتر شهریار نیازی و حافظ نصیری که در نشریه «مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران» شماره ۱۸۶، سال ۱۳۸۷، صص ۶۵ تا ۹۶ منتشر شده بود.
حاشیه نروم، بروم سر اصل مطلب!
می‌دانیم:
فارسی و انگلیسی از نظر ساختار زبانی، هم‌خانواده هستند. یعنی هر دو هند و اروپایی هستند. از این جهت به هم نزدیک‌اند.
عربی و انگلیسی هم‌خانواده نیستند. چرا که عربی، از خانواده زبان‌های سامی است. از این جهت از هم دور هستند.
شاید بدانید:
امروزه شاید به خاطر پیشرفت علم و فناوری کشورهای غربی و در واقع به خاطر قدرت و جنبه‌های سیاسی اقتصادی، زبان انگلیسی بر دیگر زبان‌ها به نوعی برتری یافته است. در نتیجه، ترجمه از انگلیسی به عربی هم زیاد شده است. در نتیجه، برخی ساختارهایی که در زبان انگلیسی رایج بودند، توسط مترجمان با همان شکل و ساختار به زبان عربی ترجمه شدند. یعنی در ترجمه، مترجم ساختار زبان عربی را رعایت نکرد و با همان ساختار انگلیسی نوشت. مثلا باید The government and people of Kuwait را ترجمه می‌کرد: «حکومة الکویت و شعبها» ولی ترجمه کرده است: حکومة و شعب الکویت! می‌بینید؟ یک ضمیر این وسط حذف شده است!
(این مشکل در ترجمه به زبان فارسی هم هست که ما گاهی دستور زبان فارسی را در ترجمه‌ها فراموش می‌کنیم!)
ابتدا، این روند فقط در ترجمه‌ها بود. به تدریج با افزایش ترجمه‌خوانی‌ها و نویسنده شدن انگلیسی‌دان‌ها، ساختارهای غلطی که در ترجمه پیدا می‌شد،مورد استقبال نویسندگان هم قرار گرفت! در نتیجه، عربی به انگلیسی نزدیک شد.
حرف نویسنده مقاله
نویسنده مقاله به این نکته توجه کرده که این قضیه «نزدیک شدن عربی به انگلیسی»، در «ترجمه از عربی به فارسی» کمک بزرگی است. (مثال‌ها را در اصل مقاله بخوانید.)
حرف من
نکته‌ای که مورد توجه من قرار گرفت این است که در نتیجه نزدیک ساختارهای عربی به ساختارهای انگلیسی و بالتبع، ساختارهای فارسی، عربی صحبت کردن و آموزش عربی امروزی برای فارسی‌زبانان هم راحت‌تر شده است،چرا که ساختارهایمان به هم نزدیک شده است.
من در دوره‌ای که به یادگیری مکالمه عربی مشغول بودم، بسیاری از این تغییرات ساختاری را به طور ناخودآگاه آموخته بودم. اما به کارگیری آگاهانه آن‌ها لذت بیشتری دارد. از این رو به دوستان جوانم در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و دیگر علاقه‌مندان یادگیری زبان عربی، خواندن این مقاله را پیشنهاد می‌کنم.
در sid.ir هم نسخه پی‌دی‌اف جدید و شکیلی از مقاله هست.
۹۹/۰۹/۲۷